جاوا اسکریپت نوعی زبان سطح بالا و نزدیک به زبان انسان است که در اوایل دهه 90 میلادی توسعه یافت. آن زمان «Internet Explorer» و «Netscape Navigator» محبوبترین مرورگرهای موجود بودند. در آن زمان شخصی به نام «برندان ایچ» (Brendan Eich) نوعی زبان برنامه نویسی توسعه داد که به مرورگر این امکان را میداد تا به درخواستهای کاربران پاسخ دهد و او آن زبان را «LiveScript» نامید. بعداً این زبان به javascript امروزی تغییر نام داد.
جاوا اسکریپت به عنوان نوعی زبان برنامه نویسی سطح بالا هماکنون نقش به سزایی در برنامه نویسی وب، توسعه اپلیکیشن موبایل و سایر حوزههای دیگر دارد. این زبان برنامه نویسی توسعهدهندگان و برنامه نویسان را قادر میسازد تا تعمیر، نگهداری و ارتقاء برنامهها را به راحتی انجام دهند و فرآیند اشکالزدایی را ساده میکند. جاوا اسکریپت امروزه هم در بخش «بکاند» (Backend) و هم در «فرانتاند» (Frontend) حرفهای زیادی برای گفتن دارد. کاربرد javascript در بخشهای مختلف موجب استفاده تعداد بیشماری از توسعهدهندگان در سراسر دنیا از این زبان برنامه نویسی شده است.
همانطور که گفته شد، java script نوعی «زبان برنامه نویسی سمت کلاینت» (Client-Side Scripting Language) و یکی از کارآمدترین و رایجترین زبانهای برنامه نویسی است. اصطلاح زبان برنامه نویسی سمت کلاینت یا سمت کاربر به این معنی است که در سمت کلاینت (روی ماشین کاربر) در داخل مرورگرهای وب اجرا میشود، اما نکته مهمی که باید به خاطر داشت این است که مرورگر وب مشتری نیز باید از جاوا اسکریپت پشتیبانی کند و به عبارتی دیگر باید جاوا اسکریپت در آن فعال باشد. امروزه اکثر مرورگرهای وب مدرن از javascript پشتیبانی میکنند و موتورهای javascript مختص خود را دارند. به عنوان مثال، گوگل کروم موتور javascript خود را به نام V8 دارد.
دلایل زیادی برای محبوبیت javascript وجود دارد که این دلایل را میتوان در ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار داد. با این وجود، کاربردهای گوناگون آن، مهمترین عامل برای محبوبیت این زبان هستند. به صورت کلی محبوبیت جاوا اسکریپت را در موارد زیر میتوان خلاصه کرد:
جنبه دیگری از اینکه کاربرد javascript چیست را میتوان در توسعه برنامههای سرور یا حتی ساخت خود وب سرور بررسی کرد. با توسعه فریمورک NodeJS در دهه گذشته، javascript راه خود را در توسعه برنامههای سرور و به صورت کلی در حوزه برنامه نویسی سمت سرور باز کرده است و هماکنون توسعه این نوع برنامهها هم جزء کاربردهای javascript بهحساب میآید. فریمورک NodeJS در واقع مربوط به کاربرد javascipt در بخش بکاند میشود. از زمانی که NodeJS توسعه یافته است، بسیاری از شرکتهای معروف مانند «لینکدین» (LinkedIn)، «اوبر» (Uber) و غیره آن را بهعنوان بخشی از زیرساختهای بکاند خود پذیرفتهاند.
توسعه بازیهای مبتنی بر وب نوعی دیگر از انواع کاربرد javascript به حساب میآید. با ترکیب javascript و HTML5 میتوان بازیهای بسیار جذابی ساخت. بازیهایی مانند Angry Birds ،Polycraft و Bejewelled تنها چند نمونه از این بازیها هستند. جاوا اسکریپت و HTML5 ترکیبی محبوب برای ایجاد بازی در وب محسوب میشوند.
javascript از کتابخانه EaselJS برای توسعه بازی استفاده میکند. این کتابخانه، به خاطر گرافیک غنی و امکانات فراوان ارائه شده به کاربران بسیار محبوب است. همچنین این کتابخانه با ادغام تصاویر در همدیگر، موجب کاهش درخواستها به سرور میشود و این خود باعث افزایش سرعت بازی خواهد شد. javascript همچنین دارای موتورهای بازی زیادی است که میتوانند به کاربر در ساخت بازی، بهخصوص بازیهای مبنی بر وب، کمک کنند. از جمله محبوبترین کتابخانهها برای این هدف میتوان Three.js و PixiJS را نام برد.
یکی دیگر از کاربردهای javascript، توسعه برنامههای موبایل است. از javascript میتوان برای توسعه برنامههای اندروید، iOS و ویندوز استفاده کرد. برخی از پرکاربردترین فریمورکهای javascript برای برنامههای تلفن همراه به صورت فهرست زیر است: