جاوااسکریپت (JavaScript) زبان برنامهنویسی سطح بالاو پویا مبتنی بر شی است. از JS در کنار HTML و CSS، به عنوان یکی از سه هسته تشکیل دهنده صفحات وب، یاد میشود. البته استفااده از JS فقط به سمت کاربر (Front-end) خلاصه نمیشود و امروزه میتوان با فریمورکهایی مانند vue.js برنامه نویسی سمت سرور (Back-end) نیز انجام داد. پس میتوان جاوااسکریپت(JS) را یک زبان برنامهنویسی Both Side دانست.
بر خلاف تشابه اسمی دو زبان برنامه نویسی جاوا (Java) و جاوااسکریپت (JavaScript) و باور عدهای که هر دو را یک زبان قلمداد میکنند، این دو هیچ ارتباطی با یکدیگر، جز تشابه اسمی، ندارند. ساختار جاوااسکریپت شباهت زیادی به جاوا و C++ دارد. جاوااسکریپت زبان برنامهنویسی شیگرایی (Object-Oriented) و ساخت یافته (Structured) است. با این زبان می توان به محتوای داخل html دسترسی پیدا کرد.
سال 1995 آقای براندن ایچ در کمپانی Netscape این زبان را در زمان کوتاه طبق شایعات تقریبا 10 روز نوشت.جاوا اسکریپت طراحی شده از تلفیق برترین ویژگی های زبان برنامه نویسی های دیگر میباشد.
جاوا اسکریپت اول با نام Mocha معرفی شد که بعدها به LiveScript و در نهایت به جاوااسکریپت تغییر کرد . این تغییر نام همزان شد با پشتیبانی از جاوا در مرورگر وب Netscape Navigator. اولین نسخه جاوااسکریپت در دسامبر ۱۹۹۵ معرفی و عرضه شد. این نام گذاری باعث سردرگمی زیاد شد و موجب ربط دادن این دو (جاوا و جاوا اسکریپت) به یکدیگر شد. بعضی این کار را یک ترفند تجاری برای به دست آوردن بازار جاوا میدانند.
به دلیل موفقیت عمده جاوااسکریپت در سمت کاربر برای صفحات وب، مایکروسافت یک نسخه سازگار از این زبان را ایجاد کرد و به علت مشکلات حقوقی آن را جی اسکریپت نامید. تفاوتهای این دو زبان به حدی جزیی است که اغلب جی اسکریپت و جاوااسکریپت به جای هم به کار میروند. هرچند که مایکروسافت در اینجا چند ده دلیل برای تفاوت جی اسکریپت با استاندارد ECMA مطرح میکند.
یکی از مزایای جاوا اسکریپت، فریمورکها و کتابخانههایی است که بر پایه این زبان شکل گرفتهاند. یکی از مشهورترین و نامآشناترین کتابخانههای جاوا اسکریپت، Jquery است. جیکوئری در واقع مجموعهای از دستورات پیچیدهی جاوااسکریپت است که بهصورت بسیار ساده و آسان در اختیار همه قرار دارد. جیکوئری این امکان را به شما میدهد که بجای کدنویسی طولانی، کدهای خود را در یک یا چند سطر خلاصه کنید با استفاده از جیکوئری میتوانید بجای کدنویسی طولانی از مزیتهای جیکوئری برای مثال این است که برای یک کار اگر باید ده خط کد جاوا اسکریپت بنویسید، با استفاده از یک متد یک خطی جیکوئِری میتوانید همان کار را با کیفیت و دقت بالا انجام دهید.
این روزها با پیشرفت جاوااسکریپت دیگر تنها یک زبان برنامه نویسی برای طراحی وبسایت و افزودن انیمیشن نیست. فریمورکها و ابزارهای زیادی با کمک جاوااسکریپت توسعه داده شداست که با آنها میتوان اپلیکیشنها یا سیستم های پیچیده و نیمه پیچیده پیاده سازی کرد. برای مثال ریاکت که توسط فیسبوک و یا angularjs که توسط گوگل توسعه داده شدهاست نام برد. با معرفی nodejs امکان اجرای جاوااسکریپت سمت سرور فراهم شد.
جاوا اسکریپت را می توان در هر دو سمت کلاینت و سرور استفاده کرد؛ یعنی می توان از آن برای توسعه برنامه های تحت وب و موبایل و همچنین ایجاد برنامه های دسکتاپ استفاده کرد.
جاوا اسکریپت به شما امکان می دهد برنامه های تعاملی و پویا ایجاد کنید که تجربه آنلاین کاربر را افزایش می دهد. می توان از آن برای ایجاد انیمیشن، جلوه های بصری و موارد دیگر استفاده کرد.
جاوا اسکریپت دارای تعداد زیادی فریمورک و کتابخانه های مختلفی است که به توسعه دهندگان اجازه می دهد تا برنامه ها را سریعتر بسازند. برخی از فریمورک های محبوب عبارتند از Angular.js ،React ،Vue.js Aurelia ،Nuxt.js ،Gatsby و …